Zoals je waarschijnlijk wel weet, komt het begrip zelfzorg uit de verpleegkunde.  Het wordt daar omschreven als de zorg die iemand – de patiënt – zelf actief opneemt voor het invullen van zijn/haar (dagdagelijkse) behoeftes.  De zelfzorg attitude is niet aangeboren, maar eerder aangeleerd en is uitermate belangrijk voor een gezond leven. 

​

Nu wordt het begrip zelfzorg in een breder kader gedefinieerd, namelijk als het opnemen van een actieve rol in je eigen fysieke, emotionele en mentale welzijn.  En daar knelt het schoentje net bij veel mensen in de zorg: zij zijn gewoon om te zorgen voor een ander, niet altijd voor zichzelf.  Ze lopen zichzelf hierin voorbij en verwaarlozen vaak hun eigen behoeftes. 

Het impliceert dat je de vaardigheden hebt ontwikkeld om voor jezelf te zorgen, daarin voor jezelf op te komen, je grenzen te stellen waar nodig.  Nog moeilijker wordt het om iemand te vragen jou (hierin) te helpen.  Je moet de vaardigheden ontwikkelen om wanneer nodig aan de alarmbel te trekken én je daar niet schuldig bij te voelen.  Wanneer dit niet gebeurt, dan zal op een bepaald moment jijzelf en de kwaliteit van de verleende zorg daar onder lijden.

 

Bij zorgverleners stelt zich echter een heel belangrijke vraag: ‘Vind je jezelf even waardevol als de mensen waar jij zorg voor draagt’?  Als je jezelf tegen collega’s hoort zeggen: ‘draag goed zorg voor jezelf’, kan jij het dan aanvaarden dat men dit ook tegen jou zegt?  Zelfzorg gaat dus niet enkel over genot, over me-time, het gaat ook over tot rust komen, en durven je te laten helpen.  Dat je durft luisteren naar de goede raad van de mensen die jou dierbaar zijn, de mensen die écht het beste met je voorhebben, en die merken dat je jezelf voorbij loopt. 

 

 

Voel je je ongemakkelijk bij volgende vragen?

 

• Heb je soms het gevoel jezelf voorbij te hollen?

• Denk je vaak eerst aan de andere, en pas aan jezelf als er nog energie/tijd overschiet?

• Vind je het moeilijk om complimentjes te ontvangen, en hoor je jezelf dan zeggen 'dat is nu eenmaal mijn job', of 'dat is dankzij het team?' 

• Voel je jou vaak gesandwiched tussen de zorg voor de patiënt – écht tijd nemen voor de mens – en wat men van hogerhand van jou verwacht?

• Wil je niemand tot last zijn?

• Stel je een doktersbezoek vaak lang uit?

• Vind je het moeilijk te verwoorden wat jij zelf wil?

• Werk jij met het de ingesteldheid ‘Wat ik zelf doe, doe ik beter’?

• Zeg je tegen je collega’s ‘ziek is ziek’, maar blijf je zelf doorwerken als je je niet lekker voelt?

• Is ‘sorry zeggen’ je tweede natuur?

 

Wanneer bovenstaande vragen iets met je doen, dan is de tijd rijp om je zelfzorg onder de loep te nemen.

 

 

Zelfzorg voor verpleegkundigen

 

 

Zelfzorg betekent voor iedereen iets anders, maar zeker en vast houdt het in dat je een bewuste, actieve rol opneemt in je eigen fysiek, emotioneel en mentaal welzijn.  Zelfzorg zorgt ervoor dat je, alleszins in periodes van stress, kan rekenen op je veerkracht.  Het is een spier die je kan oefenen.

​

Veel van de huis-tuin-keuken-tips die je op internet vindt werken op het fysieke welzijn en dragen ertoe bij dat je weerbaarder bent in tijden van stress.  Het zijn meestal vanzelfsprekende zaken die behoorlijk makkelijk in je leven in te bouwen zijn.  En toch….

​Misschien liggen alle tips wel moeilijk omdat ze impliceren dat we moeten nadenken over onszelf, stilstaan bij onszelf, aan zelfonderzoek doen.  Er bestaan volgens mij namelijk geen hap-slik-weg oplossingen, want mochten die er zijn, waarom blijft zelfzorg dan toch zo moeilijk?  Als er iets kwakkelt met je zelfzorg, dan komt dat vaak vanuit jouw levensloop, jouw levensverhaal dat maakt dat je bent wie je bent.  De gebeurtenissen in ons leven die maken namelijk dat we het nu moeilijk hebben om grenzen aan te geven, dat we het gevoel hebben niet gezien te worden, dat we anderen met onze pluimen laten lopen, dat we er niet in slagen die ene simpele tip toe te passen...  Heb jij er al eens over nagedacht waarom je verpleegkundige bent geworden?  Welke deeltjes van jouw verhaal hebben hiertoe bijgedragen?

 

Het is dus van belang zicht te hebben op jouw levensverhaal en dit verhaal je eigen te maken, te ontdekken waar jouw patronen vandaan komen.  Want ‘if you know your story, you can write the ending’ (Brown, 2018). Het is effectief je hierin te laten helpen, je te laten dragen, net zoals Frodo op het einde van the Lord of The Rings saga.  Frodo moet wel degelijk zijn lot, de Ring, zelf dragen.  Maar hij kan zich hierin door Sam laten ondersteunen, wat hij uiteindelijk toelaat.  Kirsten Neff beschrijft (Neff, 2011) dat het delen van je verhaal je laat beseffen dat je niet de enige bent met een soortgelijk verhaal.  Deze stap is wezenlijk.  Bovendien zorgt dit er namelijk voor dat eventuele schaamte een naam krijgt, een plaats kan krijgen en eventueel kan wegdeemsteren (Brown, 2018).

​

Het probleem ligt dus niet enkel in het probleem zelf, maar in de schaamtelaag die er bovenop ligt.  Het vertellen van je verhaal maakt dat je milder met jezelf kan en zal omgaan, wat volgens Neff wezenlijk is.

Als coach ga ik met jou op pad.  Letterlijk. We wandelen, en vanuit het ont-moeten ontstaat een deugddoende ontmoeting. Stappend onderzoeken we wat voor jezelf zorgen concreet inhoudt, want dit fenomeen is namelijk veel meer dan alleen maar zelfverwennerij. 

​

Ik ben er voor jou om in dit intense proces de juiste vragen te stellen en de inzichten naar boven te laten komen. Ik begeleid je op een heel praktische manier zodat je anders leert om te gaan met alle tegenkanting en moeilijkheden die helaas onlosmakelijk verbonden zullen blijven met jouw moedige pad.

Bovendien houden we het luchtig, het is niet omdat zelfzorg een serieuze zaak is, dat dit niet met een kwinkslag kan gebeuren! 

​

Hoe het komt dat ik de 'juiste' vragen kan stellen? Mijn echtgenote is sinds 1994 werkzaam als verpleegkundig specialist in de palliatieve zorg, veel van onze vrienden werken zijn verpleegkundige.  Mijn 'kennis' komt dus uit eerste hand, en tegelijkertijd kan ik het vanuit vogelperspectief aanschouwen aangezien ik zelf niet werkzaam ben in de zorg.  Bovendien geef ik sinds 2011 opleidingen zelfzorg en leiderschap voor zorgverstrekkers via CNPV.

​

Als je meer wil weten over wat zelfzorg voor jou allemaal kan inhouden, snuister dan maar eens rond op deze website om zo te ontdekken wat ik, Franky, voor jou kan betekenen.

​

​

Referenties

​

Brown, B. (2018). Dare to Lead. New York: Random House Business Books.

Neff, K. D. (2011). Self-Compassion: the Proven Power of being Kind to Yourself. New York: Harper Collins.

​